Zoeken

Zelf mineralen zoeken

Velen dromen ervan. Tijdens een zoektocht een prachtig kristal vinden. Dat jij de eerste bent die zo'n miljoenen jaren oud wondertje van de natuur mag ontdekken. Maar dit hoeft geen droom te blijven. Met een beetje geluk en doorzettingsvermogen kan iedereen prachtige mineralen vinden. En als hier een beetje ervaring in hebt, is het ook bijna verslavend om in de natuur op zoek te gaan naar diens schatten.


Het leuke aan mineralen is dat je ze ook zelf kunt vinden. Afhankelijk van wat je wil verzamelen kan je op het strand, in een rivier of op de heide naar bijzondere stenen gaan zoeken. Ben je geïnteresseerd in onbeschadigde kristallen dan ben je afhankelijk van ontsluitingen in het gesteente zelf. Dat klinkt als, vindt een rotsblok, en raap de kristallen. Helaas is niets minder het geval. Grote kristallen zijn zeldzaam. Als je op een mineralenbeurs rondloopt lijkt dit wel mee te vallen maar iedereen die zelf wel eens op zoek is gegaan, weet dat. En daarbij komt het feit dat het uitgraven of uithakken van mineralen hard werk is met de nodige risico’s. Dat gezegd hebbende is het ook buitengewoon leuk en bevredigend. Zeker als je degene bent die een nieuwe holte met kristallen ontdekt en deze als eerste levende wezen mag aanschouwen. Dat zijn ervaringen die je de rest van je leven zal koesteren. Helemaal als ze nadien thuis in je vitrine staan te glimmen. Daarbij maakt het ook de goudzoekers mentaliteit in je los. Het idee dat je iets zeer bijzonders en kostbaars kunt vinden maakt het verslavend en maakt sommige mensen bereid dingen te doen die men normaal nooit zou overwegen.

 

 

De hele aardkorst bestaat uit kristallen van mineralen. In bijna alle gevallen zijn deze samengegroeid tot een massief gesteente. In slechts enkele gevallen is er de ruimte om kristallen vrijuit te laten groeien. Waar vind je die? Barsten en holtes in gesteente komen weinig voor door de hoge druk waarin het gesteente gevormd wordt en barsten ontstaan vaak na het proces van kristalvorming. Willekeurig in de natuur naar kristallen gaan zoeken is zo goed als zinloos. Kristalholtes worden aangetroffen bij (mijn)bouwactiviteiten in geschikte gesteenten. Hier wordt gesteente afgebouwd als erts, bouwmateriaal of omdat het in de weg zit. De holtes zijn voor de mijnbouw eerder lastig dan interessant en veel van dit materiaal komt dan op storthopen terecht waar het verzameld kan worden. Mijnen zijn de meest interessante locaties om naar kristallen te gaan zoeken. Dit kunnen zowel oude verlaten groeves als werkende mijnen zijn. Feit is helaas dat mijnbedrijven niet zitten te wachten op verzamelaars. In oude mijnen kun je veelal je gang gaan maar besef dat deze door achterstallig onderhoud gevaarlijk zijn.

Langs de Engelse kust in Cornwall vind je talloze oude mijnen waar zo nu en dan nog iets moois gevonden wordt. Zoals bij de beroemde engine houses van de Crown mine te Bottalack.

Optie 2 is het zoeken in de vrije natuur. Er zijn genoeg plekken waar het gesteente van nature rijk is aan kristallen zoals de Alpen. Vooral de hoger gelegen gebieden die niet begroeid zijn bieden een goede blik op het gesteente en maken het vinden een stuk makkelijker omdat aanwijzingen die duiden op kristallen zichtbaar zijn. Het voor komen van kristallen is afhankelijk van het type gesteente en de wijze waarop deze ontstaan is. Dit komt er in de praktijk op neer dat alleen bepaalde zone's in het gesteente kristalrijk zullen zijn. Dat kan een plek van een paar vierkante meter zijn tot een zone van een paar vierkante kilometer groot waar kristallen KUNNEN voorkomen. Grote mooi uitgegroeide kristallen zijn zeldzaam maar kunnen lokaal in flinke hoeveelheden worden gevonden.

 

Ook in bossen en vlaktes kunnen mooie mineralen gevonden worden. De begroeiing van planten maakt dit type vondsten zeldzamer. Meestal worden dit type vindplaatsen bij toeval ontdekt. Omvallende bomen kunnen de grond open trekken en mineralen aan het licht brengen. Planten kunnen een belangrijke indicator zijn voor het voorkomen van kristallen. Sommige planten groeien graag op een bodem die verrijkt is met een bepaald element, bijvoorbeeld lithium. Erg handig bij het zoeken naar edelstenen als toermalijn of kunziet. Andere planten die graag tegen rots hellingen groeien zoeken steun door hun wortels in bestaande barsten en holtes te laten groeien, de holtes waarin ook kristallen kunnen voorkomen. Zo heeft elk type terrein zijn eigen indicaties. Ervaring is noodzakelijk om hiervan gebruik te kunnen maken.

Pegmatiet aders met zwarte toermalijn. Een toevallige vondst tijdens een wandeling in de Pyreneeën.

Edelstenen en goud worden meestal gevonden in alluviale afzettingen. Alluviaal betekent, door water getransporteerd. Edelstenen en goud zijn harder en zwaarder dan menig ander mineraal en laten zich door water en zwaartekracht sorteren in beekjes en rivieren. Alle zware materialen verzamelen zich met de tijd in de onderste grindlagen. Veel goud en edelsteenmijnen werken door deze grindlagen op te graven, te wassen en te sorteren. Het water waarin het materiaal voorkomt, dient wel door een gebied te stromen waar goud of edelsteen houdend gesteente voorkwam. Je kunt leuke dingen vinden in dergelijke riviertjes door het grind met een speciale schaal te “pannen”. Nederland is een mooi voorbeeld van een grote rivierbedding die voornamelijk uit zand en grind bestaat. Doordat het materiaal dat hier voorkomt een grote afstand heeft afgelegd komt goud er slechts microscopisch klein deeltjes voor en edelstenen al helemaal niet. Voor dergelijke vondsten moet je toch naar het buitenland.

Rivier mijnbouw in Sri Lanka. De houten constructies versnellen lokaal de stroomsnelheid waardoor lichtere materialen worden weggespoeld en de zwaardere edelstenen zich concentreren. De mand om het grind te wassen ligt in het midden van de foto.

Bij zelf zoeken zul je snel tot de conclusie komen dat je voor mooie mineraal vondsten niet in Nederland moet zijn. De rest van de wereld biedt legio mogelijkheden. In alle uithoeken van de aarde worden mineralen gevonden dus je kan alle kanten op. Het heeft dus weinig zin om hier specifieke plekken te benoemen. Om je plezier niet te bederven, is een klein advies op zijn plaats. Zorg dat je op de hoogte bent van de lokale regels op het gebied van verzamelen. Deze kunnen totaal anders zijn dan je verwacht en zoeken op de verkeerde plak kan je in ernstige problemen brengen. Bijvoorbeeld actief hakken in het gesteente in een Nationaal park is een doodzonde in diverse landen met torenhoge boetes tot gevolg. Probeer altijd vooraf te achterhalen wie de eigenaar van een stuk land is en kijk of je toestemming kan krijgen om te zoeken. Eenvoudig vragen kan een hoop ellende besparen en waardevolle informatie opleveren. Het is om vele redenen aan te bevelen om met een ervaren verzamelaar op pad te gaan. Via verenigingen en internetfora kan men in contact komen met gelijkgestemden en van elkaar leren. Een goede mentor maakt de kans op succes vele malen groter en leert je veilig te werken.

 

Zelf mineralen verzamelen in Nederland is lastig geworden. Het kon tot 2017 alleen nog in de kalksteen groeve van Winterswijk maar is inmiddels ook verboden. De oude storthopen van de kolenmijnen rond Heerlen kunnen theoretisch nog mogelijkheden bieden al zijn recente vondsten onbekend. Langs de kust kun je barnsteen en fossielen vinden en in het noord-oosten van het land zwerfstenen.

De groeve van Winterswijk op een zoekdag van de NGV. Zulke dagen boden verzamelaars de mogelijkheid leuke kristallen en fossielen te vinden. Helaas is dit uit veiligheidsoverwegingen stop gezet.

Share by: